Patron szkoły

KS. JÓZEF SZAFRANEK

POLSKI KSIĄDZ KATOLICKI, DZIAŁACZ SPOŁECZNY,
POLITYCZNY, AUTOR I WYDAWCA.
PRZECIWSTAWIAŁ SIĘ GERMANIZACJI.

Urodził się 19 lutego 1807 roku w Gościęcinie (koło Koźla) jako syn miejscowego młynarza. Po ukończeniu gimnazjum w Głubczycach studiował teologię na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Święcenia kapłańskie przyjął 9 marca 1831 r. we Wrocławiu. W latach 1831- 1832 był wikarym w Grzędzinie. W latach 1832 – 1839 był wikarym w Raciborzu. Od stycznia 1839 r. był administratorem parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu. Od kwietnia 1840 r. aż do śmierci był proboszczem tej parafii. Od 1848 roku przez 3 lata był posłem w Zgromadzeniu Narodowym w Berlinie (w 1848 r. wybrany z okręgu bytomsko – tarnogórskiego, a w 1849 r. wybrany w okręgu żorskim i gliwickim). Pierwotnie zasiadał w ławach lewicy (niemieckich demokratów), a w kolejnej kadencji przeniósł się do Koła Polskiego po wstąpieniu do niego Marcina Gorzołka. Podczas Wiosny Ludów - 21 lipca 1848 r. w Zgromadzeniu Narodowym postawił wniosek , w którym żądał w ośmiu punktach praw dla „po polsku mówiących Ślązaków”.
Dotyczyły one między innymi:
- zagwarantowania i pielęgnowania języka polskiego na Górnym Śląsku,
-wydawania praw, rozkazów, dekretów, rozporządzeń, obwieszczeń i nakazów w języku polskim,
-uczynienia języka polskiego językiem wykładowym w nauczaniu religii i nauczania na poziomie elementarnym w powiatach, wsiach, koloniach zamieszkałych przeważnie przez Polaków.
W Zgromadzeniu Narodowym ks. Józef Szafranek w dniu 24 sierpnia 1848 r. oświadczył, „iż Górnoślązacy nie interesują się dążnościami politycznymi Polaków w Poznańskim i chodzi im jedynie o sprawy językowe”. Uczestnicy wieców, w których przemawiał wznosili okrzyki : „Niech żyje narodowość śląska”. W 1851 r. musiał zrzec się mandatu posła, gdyż jego wypełnianie kolidowało z pracą duszpasterską.
Latem 1848 r. wraz z Józefem Lompą, Emanuelem Smołką i dziennikarzem z Krakowa Józefem Łepkowskim zaczął wydawać w Bytomiu pierwszą prawdziwą polską gazetę na Śląsku „ Dziennik Górnośląski”. Działał w ruchu trzeźwości, który został zapoczątkowany przez księdza Jana Alojzego Ficka z Piekar Śląskich. Łagodził skutki biedy i ratował z długotrwałego głodu i epidemii cholery (1826- 1837) poprzez akcje charytatywne oraz osobiste wspieranie najuboższych. Sprowadził do Bytomia w 1850 r. Siostry Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo (szarytki). W 1863 r. z jego inicjatywy przybyły także do Bytomia Siostry Miłosierdzia św. Karola Boromeusza, które opiekowały się osobami przewlekle chorymi. Przyczynił się do wybudowania szpitala, który został otwarty w 1846 r. Sprowadził do Bytomia Siostry Szkolne de Notre Dame, które prowadziły założoną w 1853 r. z inicjatywy ks. J. Szafranka pierwszą w tym rejonie szkołę zawodową dla dziewcząt. Przyczynił się do założenia katolickiego gimnazjum w Bytomiu w 1867 r. , a także do powstania w 1869 r. szkoły średniej dla dziewcząt oraz ochronki. W 1855 r. napisał list do bytomskiego magistratu, motywujący potrzebę dwujęzycznego szkolnictwa. Jednak wbrew jego intencjom w 1856 r. podzielono klasy dwujęzyczne na polskie i niemieckie. W czasach Kulturkampfu, gdy nie wolno było nauczać języka polskiego w szkołach, w 1873 r. ks. Józef Szafranek został odsunięty przez władze niemieckie od nadzoru nad szkołami. Był założycielem Ligi Polskiej, współzałożycielem tzw. kasyna katolickiego i teatru amatorskiego. Zakładał „szkoły niedzielne”, wprowadził msze św. szkolne, nabożeństwa i kazania dla dzieci, wprowadził zwyczaj częstego przystępowania do Komunii Św. ,organizował pielgrzymki do Piekar i Górę Świętej Anny. Już 1839 roku na terenie Bytomia założył koło czytelnicze, w 1858 r. zorganizował bibliotekę i wypożyczalnię książek. Od 1840 r. wydawał kalendarze; w 1846 r. opracował zbiór polskich i niemieckich pieśni kościelnych; 1850 r. – Leksykon języka górniczego; 1855 r.- Żywoty dwóch błogosławionych jezuitów Jana Britto i Andrzeja Boboli.
Zmarł 7 maja 1874 r. Na jego pogrzebie mowę w języku polskim wygłosił ksiądz Antoni Stabik. Został pochowany na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu naprzeciwko kaplicy cmentarnej.

 Działalność oświatowa:

•     wydał Kalendarz Postny” w języku polskim aby zachęcić ludzi do czytania,
•     opracował program nauczania języka polskiego dla szkół elementarnych,
•     promował zajmowanie się sadownictwem i pszczelarstwem, aby walczyć z biedą wśród Polaków,
•     pełnił funkcję rewizora szkolnego w 1846 r.,
•     powołał szkółkę niedzielną dla polskiej młodzieży i dzieci, żeby odciągnąć ją od przestępczości i wtórnego analfabetyzmu,/ w jednej klasie język polski
•     wprowadził do szkoły niedzielnej lekcje rysunku w 1874 co przekształciło ją  w szkołą przemysłową uważaną za najstarszą w Prusach,
•     założył  szkołę robót ręcznych dla dziewcząt ( 1853),ułożył jej statut i sprowadził siostry de Notre Dame, aby w niej uczyły,
•     założył szkołę średnia dla dziewcząt w 1869 roku,
•     w 1867 roku założył po wieloletnich staraniach gimnazjum,
•    jako rewizor szkolny troszczył się o ,,swoje szkoły” – pomoce naukowe i mieszkania dla nauczycieli,
•     do szkół wprowadził nowe przedmioty: rysunki, i ćwiczenia gimnastyczne oraz wycieczki do lasu,
•    prowadził wykłady z katolickiej etyki społecznej w Związku Przemysłowców, w których zachęcał do troski o robotników, 
•    zakładał biblioteki przyszpitalne i przywięzienne,
•     założył na plebani bibliotekę i kółko czytelnicze,
•     działał w zarządzie Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami,
•     przekazał książęcy folwark w Piłkowie, którego był gospodarzem  na potrzeby polskiej gazety  ,,Dziennika Górnośląskiego”,
•     wydał polsko- niemiecki śpiewnik kościelny, przez co przyczynił się do rozwoju idei ekumenizmu,
•     napisał i tłumaczył żywoty świętych,
•     napisał  poradnik dla ministrantów.

Działalność narodowa:

•     założył stowarzyszenie modlitwy i czytania z biblioteką w języku polskim,
•     organizował misje parafialne prowadzone przez jezuitów w duchu  polskim,
•     otrzymał odmowę władz niemieckich na założenie polskiego czasopisma,
•     wydał Kalendarz Postny w języku polskim,
•     zachęcał innych księży do pisania w języku polskim,
•     był inicjatorem założenia  Kasyna Katolickiego, które w okresie Kulturkampfu stało się stało się silnym ośrodkiem formacji religijno – oświatowo- narodowej,
•     uczestniczył w pracach Klubu Narodowego w Bytomiu,

Działalność społeczna:

•     ofiary epidemii włączał w rejestr ludzi , którym należy udzielać stałej pomocy materialnej
•     w dzień imienin rozdawał większą jałmużnę,
•     zbierał pieniądze na szpital,
•     wybudował szpital dla najbiedniejszych w części ogrodu należącego do plebani,
•     sprowadził siostry szarytki do obsługi szpitala,
•     utrzymywał szpital z datków a gdy ich brakowało z  pieniędzy swoich i swojej rodziny,
•     próbował dokonać parcelacji gruntów parafialnych na budowę domów dla najbiedniejszych lecz wobec sprzeciwu biskupa inicjatywa ta upadła,
•     założył fundacje ,wspomagającą najuboższych gimnazjalistów, która w większości utrzymywała się z jego pieniędzy,
•     pomagał w czasie epidemii tyfusu chorym i sam się zaraził,
•     pomagał w czasie epidemii  cholery, przyjeżdżając do Bytomia z bezpiecznego Berlina,

Działalność duszpasterska:

•     włączył się w budowę kościoła pielgrzymkowego w Piekarach Śląskich –pomoc finansowa- 100 talarów własnych i 1000 od parafian, praca fizyczna przy budowie z łopatą,
•     zorganizował krucjatę trzeźwości w Bytomiu w celu likwidacji problemu jakim był alkoholizm wśród mieszkańców, włączając się w ideę propagowaną przez piekarskiego proboszcza Ficka,
•     był inicjatorem, choreografem i autorem religijnej gimnastyki artystycznej przy okazji poświęcenia kościoła pielgrzymkowego w Piekarach,
•     odprawiał mszę świętą w więzieniu w niedzielę i w święta,
•     organizował misje ludowe w parafii,
•     wyremontował kościół parafialny i 3 kościoły filialne,
•     odprawiał msze święte wyjazdowe w różnych miejscach parafii ,,mamuta”
•     organizował pielgrzymki na Górę św. Anny,
•     założył wiele grup i organizacji przy parafii,
•     został kapelanem żołnierzy bytomskich,

Działalność parlamentarna:

•     domagał się zwiększenia praw ludu i bezpośrednich wyborów do parlamentu,
•     żądał równouprawnienia podatkowego, zniesienia przywilejów dworu, zwrotu nieprawnie zabranej chłopom ziemi.
•     postulował równouprawnienie języka polskiego w sądownictwie i szkole oraz wprowadzenia polskich podręczników i dopuszczenia Polaków nie znających języka niemieckiego do urzędów,
•     domagał się zwiększenia ilości szkół państwowych i zniesienia w nich opłat,
•     wniósł petycję dotyczącą poprawienia sytuacji materialnej górników i hutników oraz zwiększenia zasiłków dla wdów i sierot,
•     odmówił płacenia podatków, gdy król pruski nakazał przerwanie obrad parlamentu , za co został suspendowany przez biskupa Diepenbrocka,
•     obiecał biskupowi, że nie będzie zasiadał w kole polskim po lewicy w parlamencie, wobec powyższego stał,
•     domagał się ogłoszenia protokołów z obrad parlamentu w języku polskim,
•     na żądanie biskupa zaprzestał działalności parlamentarnej.